تعیین مقدار مواد ریزدانه در سنگدانه های بتن

الف- روش آزمایشگاهی : در روش آزمایشگاهی که به ذرات ریز الک نمره 200 (75 میکرومتر) موسوم است، سنگدانه بر روی الک نمر ه 200 شستشوی می‌شود و مقدار ذرات عبور کرده از الک اندازه‌گیری می‌شود، این ذرات که از الک عبور کرده‌اند نشان دهنده مقدار مواد ریزدانه است ، بنابراین : 

که در آن : 

A = درصد مواد عبور کرده از الک نمره 200 

B = وزن اولیه نمونه خشک شده به گرم 

C = وزن خشک نمونه، پس از شستشو به گرم 

ب- روش کارگاهی : این روش کاملاً تقریبی است، اما آن را می‌توان به آسانی درکارگاه انجام داد. برای انجام دادن آزمایش، ابتدا محلول آب نمک 1 درصد (2 قاشق چایخوری نمک در یک لیتر آب) به مقدار 50 میلی لیتر در ظرف استوانه‌ای شیشه‌ای به ظرفیت 250‌ میلی لیتر ریخته می‌شود. بتدریج مقداری ماسه در داخل ظرف ریخته شود تا حجم ماسه به 100 میلی لیتر برسد. سپس مقدار بیشتری از محلول نمک به داخل ظرف ریخته شود تا حجم کل مواد به 150 میلی لیتر برسد. ظرف راباید تکان داد تا ذرات رس چسبیده به سنگدانه‌ها جدا شوند. سپس ظرف را بر روی یک سطح صاف قرار داده و به طور ملایم، بر روی سطح ضربه زده شود تا سطح تراز گردد. بعد از مدت 3 ساعت ، ارتفاع مواد ریزدانه بر روی سطح ماسه اندازه‌گیری می‌شود و مقدار مواد ریزدانه بر حسب درصد ارتفاع مواد ریزدانه بر روی سطح ماسه به ارتفاع کل ماسه محاسبه می‌گردد. اگر مقدار مواد ریزدانه کمتر از 10 درصد حجمی باشد، استفاده از آن بلامانع است ، اما در غیر این صورت باید آزمایش به روش آزمایشگاهی انجام شود. باید توجه کرد که روش کارگاهی، مقدار مواد ریزدانه را بر حسب حجم تعیین می‌کند و تبدیل آن به وزن مشکل است. اما به عنوان راهنمای کلی و تقریبی، برای تبدیل حجم به مقدار وزنی ، باید نسبت حجمی را در مورد ماسه گردگوشه به چهار و در مورد ماسه شکسته، به دو تقسیم نمود. شکل 6 ، آزمایش تعیین مواد ریزدانه کارگاهی را نشان می‌دهد. 

 


2- آلودگی سنگدانه‌ها به کلرید سبب خوردگی میلگرد و آلودگی به سولفات سبب ترک خوردگی و انبساط بتن می‌گردد. بنابراین باید قبل از مصرف سنگدانه‌ها، آزمایشهای مربوط بر روی آنها انجام شود و با مقادیر مجاز ذکر شده در آیین نامه بتن ایران (آبا) مقایسه گردند. 

 

 

3- بعضی از انواع سنگدانه‌ها با قلیایی موجود در سیمان واکنش شیمیایی انجام می دهند و درنتیجه بتن، منبسط شده و تخریب می‌گردد. تشخیص فعال بودن سنگدانه‌ها فقط با تعیین نوع سنگدانه و یا با مشاهده ظاهری سنگدانه امکان پذیر نیست، بلکه باید آزمایش‌هایی بر روی سنگدانه‌ها انجام گردد. در صورت عدم وسایل انجام دادن آزمایش، بهترین روش استفاده از سنگدانه‌هایی است که قبلاُ مورد استفاده ویا آزمایش قرار گرفته‌اند. این روش نتایج نشان می‌دهد که سنگدانه‌های معدن مذکور واکنش زا نیست، اما به هر حال باید از سیمان با قلیائی کم استفاده نمود.